Valentijnsdag brengt belofte van betere zorg voor kankerpatiënten

Afgelopen vrijdag, op Valentijnsdag, had ik in een kankercentrum in een kleine Vlaamse stad het voorrecht om getuige te zijn van wat een beslissend moment in de gezondheidszorg belooft te worden. Een moment dat kankerpatiënten een betere levenskwaliteit belooft, maar ook meer gemoedsrust voor hen en hun familie bij het ondergaan van een kankerbehandeling.

Samen met collega's van de Belgische Vereniging voor Medische Oncologie (BSMO, Belgian Society of Medical Oncology), ondertekende ik er het Valentijnsakkoord. Dit akkoord is het eerste in zijn soort. Het geeft het startschot voor een unieke samenwerking binnen het pilootproject GeNeo, dat zijn naam ontleent aan het verenigen van onze inzichten in de genomica – inclusief DNA – met nieuwe technologieën. (De naam GeNeo combineert de letters "Ge" van genomica met het "Neo" van nieuwe technologieën.) Met GeNeo hopen we kankerpatiënten de beste kans te geven op een bevredigend leven door voort te bouwen op recente doorbraken in de precisiegeneeskunde, en zo een revolutie te ontketenen waarmee de term "gepersonaliseerde gezondheidszorg" pas echt betekenis krijgt.

 De juiste behandeling aan de juiste patiënt op het juiste ogenblik

De naam van het akkoord is niet zomaar gekozen. Het Valentijnsakkoord heeft het potentieel om een ambitie te verwezenlijken die mij na aan het hart ligt: de technologische vooruitgang van de gepersonaliseerde geneeskunde optimaal benutten ten voordele van de patiënt. Die houdt rekening met de genen van elke patiënt (het genoom), inclusief de interacties van die genen met elkaar en met de omgeving van de persoon. Deze grondige kennis van de unieke samenstelling van elke patiënt maakt een kankerzorg mogelijk die de belofte van uitstekende zorg en levenskwaliteit echt waarmaakt.

Tijdens het weekend heb ik nagedacht over wat het Valentijnsakkoord werkelijk impliceert en wat het kan betekenen voor kankerpatiënten in België en, na verloop van tijd, patiënten elders. Dit akkoord geeft een echte betekenis aan alle baanbrekende vorderingen die ons bedrijf realiseert in wetenschap en technologie. Het laat op krachtige en tastbare wijze zien hoe we patiënten centraal stellen in onze dagelijkse bezigheden, en hoe we ervoor zorgen dat onze baanbrekende behandelingen het leven van kankerpatiënten ten goede veranderen door onnodige behandelingen te voorkomen en bijwerkingen te beperken.

Ik hoor heel veel verhalen van patiënten die bang, nerveus en onzeker zijn omdat ze belangrijke beslissingen moeten nemen over hun behandeling, over hun toekomst. Ze worden vaak met een enorme hoeveelheid informatie geconfronteerd. Vandaag zijn we eindelijk zover dat we de patiënt en de behandelende arts een duidelijk beeld kunnen geven van wat er gebeurt en wat voor hen persoonlijk de beste keuze zou zijn. Dit zal betere resultaten opleveren voor de patiënt, en kan levens redden.

Wetenschappelijke doorbraken in kankeronderzoek hebben ons begrip van de oncologie in de afgelopen tien jaar al radicaal veranderd, en bieden patiënten reële hoop op herstel. Dat is fantastisch, maar we stellen ons hier niet mee tevreden. Wij zijn namelijk van mening dat we een sleutelrol spelen in een andere potentiële wetenschappelijke revolutie, dankzij de snelle opkomst van gegevenstechnologieën die de kracht hebben om de resultaten van patiënten exponentieel te verbeteren.

België is, als toonaangevend innovatiecentrum, de juiste plaats om met dit akkoord aan de slag te gaan. Ons land loopt voorop in onderzoek en technologie, en we verrichten elk jaar een recordaantal klinische studies. Door de vergoeding van immunotherapie en diagnostische testen op basis van ‘next-generation sequencing’, is België een wereldleider op het gebied van kanker specifieke zorg. Het gezamenlijke doel van de partners in het Valentijnsakkoord is om de mogelijkheden van doorbraken zoals comprehensive genomic profiling ten volle te benutten en, uiteindelijk, ons gezondheidszorgsysteem te hervormen.

Geïndividualiseerde zorg

Gepersonaliseerde gezondheidszorg betekent het ontwikkelen van een zorgplan dat afgestemd is op de specifieke gezondheidsbehoeften van de patiënt, in combinatie met andere gegevens die uit verschillende bronnen worden bijeengebracht. Voor dit soort gegevensverzameling worden alle medische beoordelingen van de patiënt in het zorgsysteem gecombineerd met de nieuwste wetenschappelijke ontdekkingen, het elektronische patiëntendossier en gegevens uit de eigen apps en draagbare apparaten van de patiënt. Daarbij spreekt het voor zich dat persoonlijke gegevens met de grootste zorg moeten worden behandeld.  Om de gegevens van patiënten te kunnen gebruiken, dient vooraf toestemming te worden gevraagd en moeten een veilig gebruik en beveiligde opslag van de gegevens gewaarborgd zijn.

Wij zijn niet de enigen die geloven in de kracht van gegevens, als die op verantwoorde wijze worden gehanteerd. Vorige maand onderstreepte Belgisch minister van Volksgezondheid Maggie de Block de baanbrekende rol van real-world evidence en gegevens uit de gezondheidszorg bij het ontwikkelen van betere programma's voor kankerscreening. Ze verklaarde dat we, met alle gegevens die in België beschikbaar zijn, een reële mogelijkheid hebben om ons tot een echt "datamining"-land te ontwikkelen.

Ik ben het daar helemaal mee eens. Een gepersonaliseerde gezondheidszorg op basis van geavanceerde gegevensanalyse kan ons helpen om kanker al in zijn vroegste stadium vast te stellen, optimale zorginterventies ten volle te benutten en patiënten en hun families gedurende het hele zorgproces te ondersteunen. Het komt erop aan om de verschillende elementen van de ‘precisiegeneeskunde’ met elkaar te verbinden, van de unieke persoonlijke kenmerken van patiënten tot de informatie die verkrijgbaar is uit genoomdatabanken en besluitvormingstools, en alles daar tussenin.

Door het bundelen van kennis en middelen zullen we proberen om een beter inzicht te verwerven in wat de noodzakelijke structuren, beleidsmaatregelen en trajecten zijn om vooruitgang te boeken. Een praktisch voorbeeld van de unieke samenwerking binnen het Valentijnsakkoord is hoe het helpt om een diepgaand inzicht te bereiken in het genoomprofiel van een patiënt, en in hoe een tumor opgebouwd is. Hierdoor kunnen we artsen en hun patiënten ondersteunen bij het nemen van moeilijke behandelingsbeslissingen, zodat ze sneller betere resultaten kunnen bereiken voor de patiënt, en de familie op de meest constructieve manier ondersteunen.

De pilootstudie van GeNeo is een door onderzoekers geïnitieerde studie bij 1000 patiënten die naast de standaard diagnostische testen ook comprehensive genomic profiling zal omvatten. Zo zullen we meer en betere behandelingsbeslissingen vinden voor onze patiënten. Voor zorgverleners die onder druk staan en een zware werklast hebben, zal dit ongetwijfeld een enorme hulp zijn. Uiteindelijk zullen de studiegegevens ook helpen om de besluitvorming over het vergoeden van gezondheidsdiensten te onderbouwen. En ze zullen tot richtlijnen leiden voor comprehensive genomic profiling, dat een alledaagse praktijk kan worden in België.

Deze samenwerking wordt gedragen door het gemeenschappelijke doel om patiënten nieuwe perspectieven te bieden, een hoger genezingspercentage te bereiken en een lagere ziektelast te creëren.  We willen dit doen door de gepersonaliseerde gezondheidszorg van de toekomst te creëren, die de levenskwaliteit van patiënten en hun familie verbetert, maar ook de efficiëntie van het Belgische gezondheidssysteem in zijn geheel verhoogt. Het Valentijnsakkoord is ook een belangrijke stap om ervoor te zorgen dat elke euro die we uitgeven, echt resultaat oplevert. Gegevens gestuurde gepersonaliseerde gezondheidszorg kan de uitgaven voor gezondheidszorg aanzienlijk verminderen door inefficiënte behandelingen en verspilling te vermijden.

Gegevens gestuurde, gepersonaliseerde gezondheidszorg heeft de kracht om levens te veranderen, en dus ook hoe we omgaan met de behandelingservaring van patiënten. Hiermee wordt een revolutie in het ecosysteem van de gezondheidszorg ingezet. Dit is nog maar het begin. Om de overgang naar een duurzame en effectieve gepersonaliseerde gezondheidszorg met succes te ondersteunen, voor kanker en andere ziekten, moeten we allemaal samenwerken. Is er een betere manier om Valentijn te vieren? Samenwerken om te tonen hoezeer we een echt verschil willen maken in het leven van patiënten en hun familie, als partners in de verdere uitbouw van een doeltreffende, efficiënte en kwaliteitsvolle gezondheidszorg. Ik kan geen betere dag bedenken om dit partnerschap aan te kondigen, en kijk uit naar de volgende Valentijnsdag om te zien hoe ver we zijn gekomen, en hoeveel levens we ten goede hebben veranderd.