Borstkanker behandelen
Er bestaan voortaan verschillende behandelingen waarmee borstkanker nauwkeurig kan worden bestreden. Verschillende parameters moeten in overweging worden genomen bij het kiezen van de meest geschikte behandeling. Een goed begrip van de behandelingsopties helpt de patiënt om, met behulp van de arts, de besilssing te nemen welke behandeling het meest geschikt is.
Samen de behandeling kiezen
De behandeling van borstkanker hangt af van het ontwikkelingsstadium van de ziekte en de aard van de tumor. De leeftijd en de algemene gezondheid van de patiënt spelen echter ook een rol. In de meeste gevallen zijn er verschillende geschikte behandelingsopties en het is niet altijd gemakkelijk voor de betrokkenen om de beslissing te nemen. Desalniettemin is men niet verplicht om de behandeling onmiddellijk te starten. Men heeft altijd de tijd om samen met de arts alle beschikbare mogelijkheden te bestuderen, vragen te stellen en informatie te krijgen. Veel betrokkenen voelen zich opgelucht wanneer ze worden vergezeld door een vertrouwenspersoon tijdens de consulten. Het is van essentieel belang dat een patiënt pas toestemming geeft voor de behandeling na goed geïnformeerd te zijn.
In de meeste gevallen gaan vrouwen eerst naar hun gynaecoloog. Hij of zij kan ze begeleiden bij de keuze van de juiste kliniek. Er bestaan ook andere aanspreekpunten, zoals gecertificeerde borstklinieken met ervaren multidisciplinaire specialisten.
Omgaan met bijwerkingen
Voor het kiezen van een geschikte behandeling is het essentieel om de kansen op genezing en de risico's van bijwerkingen te analyseren. Een voorzorgsmaatregel die in het bijzonder betrekking heeft op patiënten met vergevorderde borstkanker. De patiënten kunnen en hebben het recht om de behandeling op elk moment te weigeren.
De mogelijkheid en de mate van de bijwerkingen gerelateerd aan een borstkankerbehandeling variëren van geval tot geval en zijn onvoorspelbaar. De geneesmiddelen tegen kanker die in de afgelopen jaren zijn ontwikkeld geven minder bijwerkingen. Bovendien beschikt de arts over doeltreffende geneesmiddelen om bijwerkingen te voorkomen of te verminderen. Dit is de reden waarom de betrokkenen gevraagd worden om openlijk te spreken over eventuele bijwerkingen met hun arts.
Vormen van borstkankerbehandeling
De behandeling van borstkanker is gebaseerd op drie pijlers: chirurgische ingreep, medicamenteuze behandeling en radiotherapie. De keuze van de behandeling hangt voornamelijk af van het soort kanker, de agressiviteit ervan, de aanwezigheid of afwezigheid van verschillende receptoren en de uitbreiding van de tumor.
In een vroeg stadium heeft de behandeling meestal een curatief doel (curare is genezing in het Latijn), en is dus gericht op genezing. De chirurgische ingreep is een belangrijk onderdeel van deze behandeling. In de meeste gevallen worden verschillende behandelingen gecombineerd vóór de chirurgische ingreep (neo-adjuvante behandeling) of na de ingreep (adjuvante behandeling).
Niet alle patiënten hebben alle behandelingsvormen nodig, maar in de meeste gevallen zijn verschillende opties belangrijk. Het is raadzaam om, met behulp van de arts, de verschillende beschikbare therapeutische opties goed te begrijpen om een weloverwogen keuze te kunnen maken.
Wanneer de borstkanker reeds andere organen heeft bereikt en metastasen op afstand heeft veroorzaakt, spreken de specialisten van een "palliatieve" therapeutische aanpak. Het doel van de behandeling is om de progressie van de ziekte te vertragen, met de best mogelijke kwaliteit van leven.
Een gemetastaseerde borstkanker wordt meestal behandeld met geneesmiddelen die in het hele lichaam werken (systemisch) en kunnen daardoor zelfs metastasen bestrijden die onzichtbaar zijn gebleven. Een radiotherapie of een chirurgische ingreep worden in een dergelijk geval maar zelden uitgevoerd; alleen wanneer deze bijvoorbeeld symptomen kunnen verlichten of om geïsoleerde metastasen operatief te kunnen elimineren.
Chirurgische ingreep
Voor veel patiënten met borstkanker is de chirurgische ingreep een belangrijke stap in de behandeling. Het doel is om de tumor te verwijderen. De chirurg verwijdert het kwaadaardig gezwel en hanteert een marge van gezond weefsel dat rondom de tumor wordt weggesneden. Daarnaast verwijdert hij de zogenaamde schildwachtklier (sentinelklier), dit is de eerste lymfeklier die via een lymfevat rechtstreeks in verbinding staat met de tumor. Als de schildwachtklier niet is aangetast, is er geen verdere chirurgie van de oksel nodig. Als de schildwachtklier echter kwaadaardige cellen bevat, moeten de andere lymfeklieren ook verwijderd worden. Bij grote tumoren, of als er meerdere tumoren in dezelfde borst aanwezig zijn, wordt er toch een klassieke okseluitruiming (axillaire curettage) uitgevoerd.
Tegenwoordig hebben we de mogelijkheid om de meeste patiënten te opereren zonder de borst te moeten verwijderen. We spreken dan van een conservatieve ingreep. De chirurg verwijdert alleen het aangetaste deel van het borstweefsel. Een conservatieve interventie wordt in de meeste gevallen gevolgd door radiotherapie.
Een ingreep waarbij de volledige borst (borstamputatie of mastectomie) wordt verwijderd, vindt minder plaats dan de conservatieve ingrepen. Voor het merendeel van de vrouwen zijn hun borsten de uitdrukking van hun vrouwelijkheid en vele vrouwen nemen na een borstamputatie hun toevlucht tot een borstreconstructie. De patiënten die een borstreconstructie overwegen, moeten dit vóór de ingreep melden. Gespecialiseerde borstklinieken doen al beroep op een plastisch chirurg in de planningsfase van de behandeling. Een borstreconstructie heeft geen invloed op de kansen op genezing.
Radiotherapie
Bij radiotherapie, meestal na een chirurgische ingreep, vallen hoogenergetische stralen de kankercellen aan om te voorkomen dat ze zich vermenigvuldigen. Ze vernietigen derhalve de resterende tumorcellen en vergroten de kans op herstel enorm. De straling richt zich alleen op een nauwkeurig begrensd gebied om de nabijgelegen organen zoals het hart of de longen te beschermen.
Radiotherapie kan een branderig gevoel op de huid veroorzaken, zoals bij een zonverbrande huid. Het kan ook gepaard gaan met een gevoel van vermoeidheid en ongemak.
Chemotherapie
Bij chemotherapie vernietigen speciale geneesmiddelen (cytostatica) de kankercellen door hun vermenigvuldiging te vertragen. Verschillende cytostatica zullen vaak worden gecombineerd om de doeltreffendheid te verhogen (voorbeeld van chemotherapie: combinatie van anthracycline en taxaan). In tegenstelling tot radiotherapie heeft chemotherapie een systemische werking, dat wil zeggen dat de effecten ervan op het hele lichaam worden uitgeoefend waardoor eventueel ook andere organen worden aangevallen.
De toediening van chemotherapie wordt meestal uitgevoerd door middel van intraveneuze infusie in de polikliniek. Maar er bestaan ook chemotherapieproducten in de vorm van tabletten.
Cytostatica vallen niet alleen de tumorale cellen aan, maar eveneens de gezonde cellen met snelle celdeling. Het meest getroffen zijn de haarfollikels (haarzakjes), het beenmerg en de slijmvliezen. De volgende bijwerkingen kunnen hierdoor optreden:
- Misselijkheid en braken
- Diarree en buikpijn
- Haaruitval
- Vermoeidheid
- Afwijkingen in bloedbeeld en kwetsbaarheid voor infecties
Veel patiënten lijden vooral onder het verlies van hun haar. Zoals de meerderheid van de bijwerkingen is het haarverlies van voorbijgaande aard. Het haar groeit aan het einde van de chemotherapie weer terug.
Het is belangrijk om zorg voor uzelf te dragen tijdens de behandeling. Vergeet niet om uzelf genoeg tijd te geven om te ontspannen.
Anti-hormonale behandeling
Patiënten met hormoonreceptor-positieve kanker krijgen een anti-hormonale behandeling. Deze producten verminderen de aanmaak van het vrouwelijk hormoon of blokkeren de binding van dit hormoon aan de overeenkomstige receptoren. Ze voorkomen dat de hormonen inwerken op de tumor en remmen de groei van de tumor af. De aan de patiënt toegediende werkzame stoffen zijn onder meer afhankelijk van de menopauzale status.
Als onderdeel van de behandeling van borstkanker kunnen de volgende anti-hormonale producten met verschillende werkingen worden gebruikt:
Een anti-hormonale behandeling begint vaak na de chirurgische ingreep en wordt doorgaans gedurende vijf jaar in de vorm van een tablet gegeven. Het is essentieel dat ze systematisch worden ingenomen om op doeltreffende wijze een einde te maken aan de groei van de tumor. Het kan nodig zijn om gedurende deze periode door een ervaren arts te worden gevolgd.
In feite werkt de anti-hormonale behandeling op de hormoonafhankelijke processen in het lichaam. Er kunnen bijwerkingen optreden die kenmerkend zijn voor de menopauze, zoals opvliegers, hevig transpireren of stemmingsstoornissen. Sommige producten kunnen ook spier- of gewrichtspijn of een afname van de botdichtheid veroorzaken.
Gerichte behandelingen voor borstkanker
De nieuwe werkzame stoffen richten zich op specifieke kenmerken die een belangrijke rol spelen in de groei van de tumor. Ze bestrijden de kanker doelgericht en sparen zoveel mogelijk de gezonde cellen. Voor de doelgerichte therapie van borstkanker bestaan er onder andere de anti-HER2-antilichaambehandeling, behandelingen met angiogeneseremmers of CDK4/6-remmers.
De antilichamen zijn componenten van het immuunsysteem die de lichaamseigen afweer dienen. Therapeutische antilichamen, die specifiek receptoren aan de tumorcel binden en deze blokkeren, kunnen in een laboratorium worden gemaakt. Hierdoor vertragen ze de tumorale groei.
Wat is immunotherapie of immuno-oncologie?
Onderzoek is er reeds lange tijd op gericht om te ontdekken hoe het immuunsysteem zelf kanker kan bestrijden. Zeer kortgeleden is er enorme vooruitgang geboekt op het gebied van immunotherapie. De geneesmiddelen die worden toegediend als immunotherapie tegen kanker activeren het eigen afweersysteem van het lichaam om de kankercellen opnieuw aan te vallen en te vernietigen.
De immuno-oncologie volgt een belangrijk principe: het doel is om het mechanisme te verwijderen dat door de tumorcellen is ingesteld om zichzelf tegen de aanvallen van het immuunsysteem te beschermen. Normaal gesproken is het immuunsysteem in staat om tumorcellen te identificeren en deze op een gerichte manier aan te vallen. Maar sommige kankercellen kunnen door de mazen van het net glippen. De kankercellen interageren met de immuuncellen via bepaalde structuren op hun oppervlak (de checkpoints). Op deze manier kunnen de kankercellen voorkomen dat ze worden aangevallen door de immuuncellen. Dankzij deze "misleiding" kan de tumor onbelemmerd verder groeien.
Bepaalde antilichamen (checkpoint-remmers) verbreken deze gestoorde communicatie tussen de tumor en het immuunsysteem. Ze zorgen ervoor dat de kankercellen opnieuw zichtbaar en kwetsbaar worden voor het immuunsysteem. Ze blokkeren de bindingsplaatsen (receptoren) op de tumorcellen en/of de cellen van het immuunsysteem. De tumorcellen kunnen de communicatie met de cellen van het immuunsysteem niet langer "vervormen". Het afweersysteem van het lichaam kan dan de tumor aanvallen.
De immuno-oncologie volgt een belangrijk principe: het doel is om het mechanisme te verwijderen dat door de tumorcellen is ingesteld om zichzelf tegen de aanvallen van het immuunsysteem te beschermen.
Complementaire geneeskunde
De term complementaire geneeskunde bestrijkt een breed scala aan therapeutische methoden die behoren tot de natuurgeneeskunde of naturopathie (homeopathie, Ayurvedische geneeskunde) of traditionele Chinese geneeskunde (acupunctuur, massages). Maar de complementaire geneeskunde maakt ook gebruik van psychologische therapeutische methoden (relaxatietechnieken, meditatie).
Veel borstkankerpatiënten willen graag zelf actief deelnemen aan de strijd tegen kanker en hun toevlucht nemen tot methoden van complementaire geneeskunde. Deze methoden kunnen de kanker niet genezen, maar ze kunnen de therapieën van de conventionele geneeskunde aanvullen. Ze kunnen de bijwerkingen van een klassieke behandeling verminderen en een positief effect hebben op het welzijn van de persoon. Niettemin kunnen deze complementaire methoden ook bijwerkingen of interacties hebben en derhalve het succes van de gevolgde behandeling nadelig beïnvloeden. Daarom is het essentieel om met instemming van de behandelend arts over aanvullende opties te beslissen.
Curatief of palliatief?
Borstkanker die vroeg wordt ontdekt en behandeld, kan in de meeste gevallen worden genezen. De behandeling is dan curatief. De curatieve behandeling tracht de tumorale cellen volledig uit het lichaam te verwijderen en de patiënt uiteindelijk te genezen.
De palliatieve geneeskunde begeleidt patiënten in vergevorderde stadia van de ziekte en helpt de patiënten en hun naasten. De voornaamste doelstelling ervan is de kwaliteit van leven van de patiënt. Naast het verlichten van de pijn en de mogelijke bijwerkingen is psychologische hulp voor de getroffenen en hun naasten een belangrijk onderdeel van de palliatieve geneeskunde. In de palliatieve geneeskunde worden ze begeleid en ondersteund door geestelijk begeleiders, psychologen en vrijwilligers.
Een palliatieve behandeling kan ofwel poliklinisch thuis, ofwel in het ziekenhuis worden toegediend. Er wordt vanzelfsprekend altijd rekening gehouden met de wensen van de patiënt zelf.
De belangrijkste gesprekspartners voor alle vragen in verband met de palliatieve geneeskunde zijn de huisarts en de behandelend oncoloog.
Klinische studies
Klinische studies zijn medisch-wetenschappelijke studies met mensen. Nieuwe geneesmiddelen worden eerst bestudeerd in een laboratorium. Als het erop lijkt dat ze zouden kunnen werken, worden ze daarna voorzichtig uitgeprobeerd bij mensen door middel van klinische studies.
Het doel van een klinische studie is om nieuwe geneesmiddelen te testen om te kijken of mensen zich er beter door voelen en of de geneesmiddelen een ziekte verbeteren of verergering stoppen.
Meer informatie: